co zrobić gdy zostanie głowa kleszcza
Kleszcz należy do malutkich stawonogów, które odżywiają się krwią – roztoczy. Przyczepia się zwykle do skóry żywiciela bezboleśnie za pomocą silnych zębów. Kleszcze są nosicielami różnych chorób odkleszczowych. Najczęściej mówi się o odkleszczowym zapaleniu mózgu oraz boreliozie. Co zrobić, kiedy znajdziemy kleszcza u dziecka? Jak usunąć kleszcza ze skóry? Jak chronić się przed ugryzieniem kleszcza? Czy istnieje szczepionka przeciwko chorobom odkleszczowym? Zobacz film: "Co należy wiedzieć na temat fizjologii dwulatka?" spis treści 1. Ugryzienie kleszcza - jak usunąć kleszcza? 2. Ugryzienie kleszcza a choroby 1. Ugryzienie kleszcza - jak usunąć kleszcza? Kiedy dojdzie do ugryzienia kleszcza, nie wolno wpadać w panikę. Wychodząc z dzieckiem na spacer do lasu, trzeba pamiętać, by nałożyć maluchowi nakrycie głowy oraz odzież ściśle przylegającą do ciała, najlepiej z długim rękawem, z długimi nogawkami oraz pełne buty. Najlepiej poruszać się środkiem wyznaczonych ścieżek i omijać wysokie krzewy oraz trawy. Dodatkowo, odzież można spryskać środkiem przeciw kleszczom, a po powrocie do domu dokładnie obejrzeć ciało dziecka, zwłaszcza sprawdzić fałdy skórne, pachwiny, pępek, za małżowinami usznymi, we włosach itp. Im wcześniej dokonamy przeglądu ciała, tym mniejsze ryzyko zakażenia. Jak pozbyć się kleszcza? Co robić po ugryzieniu? Najlepiej użyć w tym celu pęsety. Kleszcza należy złapać jak najbliżej skóry w taki sposób, by go nie rozgnieść, a następnie zdecydowanym ruchem pociągnąć w kierunku przeciwnym do wkłucia, czyli wyciągając, lekko przekręcić szczypczyki w lewo. Należy uważać, by w skórze dziecka nie pozostała część gębowa kleszcza. Oprócz pęsety można użyć specjalnych narzędzi do wyjmowania kleszczy, które można nabyć w aptece albo zassać kleszcza za pomocą strzykawki. Kiedy pasożyt wpije się głęboko w skórę i zacznie żerować, czasami nie udaje się usunąć go w całości. Wówczas istnieje ryzyko, że przez aparat gębowy kleszcza może dojść do infekcji. Kiedy widzimy, że kleszcz zagnieździł się głęboko albo nie potrafimy sami wyjąć go ze skóry, lepiej zgłosić się do lekarza. Wbrew potocznym zaleceniom kleszcza nie wolno przypalać, wykręcać ani smarować żadnymi substancjami, np. benzyną albo tłuszczem. Powyższe metody pozbycia się kleszcza uprawdopodobniają zakażenie się chorobami przenoszonymi przez te roztocza w związku ze zwracaniem treści pokarmowej przez kleszcze w miejsce wkłucia. Po wyjęciu kleszcza rankę trzeba odkazić, np. wodą utlenioną albo spirytusem salicylowym. 2. Ugryzienie kleszcza a choroby Przez następne kilka dni od ugryzienia kleszcza miejsce ukąszenia należy obserwować, czy nie wystąpił obrzęk albo rumień. Kiedy pojawią się u maluszka objawy grypopodobne, niezwłocznie udaj się do lekarza. Możliwe, że konieczne będzie podanie maluchowi antybiotyku, by zapobiec rozwojowi boreliozy albo odkleszczowego zapalenia mózgu. Leczenie trwa czasami nawet 4 tygodnie. Kiedy lubisz ze swoim maluszkiem hasać po leśnych drogach, rozważ opcję zaszczepiania malucha przeciw chorobom odkleszczowym. Odkleszczowe zapalenie mózgu to bardzo poważna infekcja ośrodkowego układu nerwowego. Na początku objawy przypominają grypę – wysoka temperatura i ogólne rozbicie. Potem dochodzą bóle głowy, nudności i szereg objawów neurologicznych. Kleszczy z roku na rok przybywa, zatem kiedy planujesz wakacje z dzieckiem na Mazurach albo w Bieszczadach, pomyśl, czy nie warto zaszczepić malucha i samego siebie. polecamyProsta odpowiedź brzmi: Nie, nie ma czegoś takiego jak gniazdo kleszczowe…. Nieważne jak bardzo będziesz szukał, nie znajdziesz. Kleszcze nie mają wprawdzie specyficznych gniazd, ale samica kleszcza może złożyć jednorazowo ponad 1000 jaj i często znajdują się one w masie, ale posiadanie gniazda nie jest faktycznym przypadkiem. Kategorie: poradymózgkleszczechorobyciekawostkiWszyscy wiedzą dlaczego ugryzienie przez kleszcze jest tak niebezpieczne. Często są one nosicielem niebezpiecznych chorób, np. kleszczowego zapalenia mózgu, czy choroby z Lyme (boreliozy). Warto tu dodać, że kleszczowe zapalenie mózgu jest bardzo trudne do wykrycia, ponieważ przy łagodniejszym przebiegu może zostać pomylone z innymi chorobami wirusowymi. Cały problem polega na tym, że kleszcz jest bardzo mały, a jego ugryzienie jest bezbolesne, ponieważ wraz ze śliną wprowadza on do rany substancje znieczulające. Dlatego ugryzienie najczęściej odkrywa się dopiero po 2-3 dniach. Gdy odkryjemy kleszcza, należy oczywiście jak najszybciej usunąć owada i odpowiednio zdezynfekować ranę. Najlepiej do tego celu użyć pęsety, którą należy bardzo ostrożnie złapać ciało kleszcza, jak najbliżej jego głowy. Następnie powinno się wykręcić kleszcza, trzymając pęsetę prostopadle do skóry. Gdy jest to możliwe, najlepiej nie naciskać zbyt mocno ciała kleszcza, aby nie wtłoczyć zakażonych wnętrzności owada do rany. Bardzo duże ilości wirusów znajdują się w głowie kleszcza, więc nie powinno się jej pozostawiać w skórze. Jeśli nie udało się całkowicie usunąć owada z ciała, należy przetrzeć ranę wacikiem nasączonym alkoholem i do usunięcia resztek ciała kleszcza użyć sterylnej igły lekarskiej lub zwykłej, zdezynfekowanej dostępnymi środkami igły. Po zabiegu powinno się zdezynfekować samą ranę i skórę wokół niej jodyną lub wodą utlenioną. Po usunięciu kleszcza najlepiej jak najszybciej przebadać się w kierunku boreliozy i kleszczowego zapalenia mózgu. ‹ Poprzedni artykuł Następny artykuł › Ocena: 5350 odsłon Wyjęcie kleszcza można powierzyć weterynarzowi, jednak wystarczy wyposażyć się w kleszczołapki, aby samemu jak najszybciej pozbyć się nieproszonego gościa bez czekania na wizytę. Te niedrogie i proste w obsłudze narzędzia do usuwania kleszczy, wykonuje się z niezwykle trwałej żywicy polimerowej, która może być stosowana wraz Lato to czas odpoczynku i relaksu na łonie natury. Jednak po każdej wycieczce do lasu, spacerze czy pikniku powinniśmy dobrze obejrzeć swoje ciało, by wykluczyć ukąszenie przez niebezpiecznego dla naszego organizmu pajęczaka – kleszcza. Poniżej przedstawiamy sposoby na bezpiecznie usunięcie kleszcza. Co zrobić, gdy mamy już kleszcza?Gdy znajdziemy go przyczepionego do skóry, nie musi to oznaczać, że od razu trzeba jechać na pogotowie. Najważniejsze jest, aby jak najszybciej go znaleźć i wyjąć. Niestety, coraz więcej kleszczy zakażonych jest groźnymi chorobami, jak kleszczowe zapalenie mózgu czy borelioza. Wczesne znalezienie kleszcza i bezpieczne usunięcie go znacznie ogranicza ryzyko zakażenia i powikłań. Jeżeli nie czujesz się na siłach, aby zrobić to samemu, nie masz odpowiedniego sprzętu lub nie widzisz go zbyt dobrze, możesz poprosić o pomoc bliskich lub udać się do również:Kleszcze – dlaczego są niebezpieczne dla człowieka? Usuwanie kleszcza wymaga precyzji, dobrego wzroku i odpowiednich narzędzi. Dlatego warto zaopatrzyć się w odpowiednie akcesoria do bezpiecznego wyciągania kleszczy, jak:pęseta kosmetyczna,lasso do wyciągania kleszczy,haczyk na kleszcze,pompka do usuwania kleszczy,długopis do usuwania kleszczy,karty do wyciągania kleszcza krok po krokuZałóż rękawiczki jednorazowe i mocno chwyć kleszcza pęsetą, lassem, haczykiem, jak najbliżej skóry i wyciągnij stanowczym, silnym ruchem wzdłuż osi wkłucia (do góry) tak, aby usunąć go w całości. Następnie zdezynfekuj skórę spirytusem lub środkiem z oktenidyną. Jeżeli w ciele pozostaną jego fragmenty, możesz je wyciągnąć pęsetą lub jałową igłą. Jeśli nie wyciągniesz kleszcza w całości, zgłoś się jak najszybciej do lekarza. Usuniętego kleszcza możesz również zawieźć do badań lub mocno zgnieść, spalić oraz spuścić w toalecie. Dostarczenie go do laboratorium pozwoli natychmiastowo zdiagnozować, czy był on zainfekowany, czy nie. Rozpoznanie choroby u człowieka możliwe będzie niestety w dużo późniejszym czasie. Warto wykonać te czynności, by nie martwić się ewentualnym zakażeniem. Pamiętaj! Nie bierz kleszcza w ręce, aby uniknąć ponownego obserwuj miejsce ugryzienia przez około 30 dni. W miejscu ukąszenia może pojawić się rumień, jednak nie powinien mieć on więcej niż kilka milimetrów i zazwyczaj znika po kilku dniach. Jeżeli zacznie się powiększać i zmieniać (rumień wędrujący), zgłoś się pilnie do lekarza. Może to być jeden z objawów nie wolno robić?nie wyrywaj kleszcza gołymi rękami/paznokciami – oderwiesz wtedy tylko jego odwłok, a głowa pozostanie w skórze, skorzystaj ze specjalistycznych przyrządów, które pozwolą na precyzyjne usunięcie,nie łap go za brzuch, pod wpływem nacisku kleszcz może zwymiotować zainfekowaną treść żołądkową do rany, co znacznie zwiększy ryzyko zakażenia chorobą odkleszczową,nie wykręcaj go ruchem obrotowym, wtedy w ciele pozostanie jego głowa,nie wyciskaj go,przyczepionego kleszcza nie smaruj żadnym olejem, wazeliną, parafiną, masłem, lakierem do paznokci w celu uduszenia – sprowokuje to tylko jego wymioty,polewanie go alkoholem, benzyną, eterem czy olejkiem miętowym spowoduje, że będzie on wydzielał jeszcze więcej że w tym przypadku liczy się czas. Obejrzyj dokładnie swoje ciało i pomóż to zrobić członkom rodziny. Miejsca preferowane przez kleszcze to zgięcia pod kolanami, zgięcia łokciowe, pachwiny, pachy, szyja – wszędzie tam, gdzie skóra jest cieńsza i miękka. Przed wyjściem w teren stosuj odpowiednie repelenty, czyli środki odstraszające, które skutecznie zapobiegają ukąszeniom przez kleszcze. Nie lekceważ niepokojących objawów, jak rumień, wysypka, gorączka, silny ból głowy, ból stawów, mięśni, kaszel. Dla własnego spokoju możesz wykonać odpowiednie badania, wykluczające zainfekowanie przenoszonymi przez nie wydrukować powyższą infografikę i powiesić ją w swoim domu, szkole lub pracy?Pobierz infografikęData weryfikacji: apteczka – czy o wszystkim pamiętasz?Ochrona przeciwsłoneczna u dorosłychOchrona przeciwsłoneczna dzieciPreparat na oparzenia słoneczne dla dorosłychPreparat na oparzenia słoneczne dla dzieciRepelent na komary i kleszczePreparat łagodzący na ukąszeniaPreparat odkażający ranyPlastry z opatrunkiemOpaska elastycznaŻel na stłuczeniaŻel do dezynfekcji rąkMaski ochronneTermometrPreparat na alergię dla dorosłychPreparat na alergię dla dzieciPreparat przeciwbiegunkowy dla dorosłychPreparat przeciwbiegunkowy dla dzieciElektrolity dla dorosłychElektrolity dla dzieciProbiotyki dla dorosłychProbiotyki dla dzieciLek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy dla dorosłychLek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy dla dzieciPreparat na wzdęcia dla dorosłychPreparat na wzdęcia dla dzieciPreparat rozkurczowyLeki przyjmowane na stałe (nadciśnienie, kardiologiczne, cukrzyca)Pobierz listę do wydrukowania
6.1 Co robić; 6.2 Jak wyciągnąć kleszcza; 6.3 Jak wyciągnąć; 6.4 Co zrobić, jeśli głowa pozostaje pod skórą; 6.5 Co zrobić, gdy pasożytowi udało się wyciągnąć; 7 Metody ekstrakcji pasożyta. 7.1 Ściągnij rozdartą głowę; 7.2 Jeśli krwiopijcy nie można całkowicie usunąć; 7.3 Jak usunąć kleszcza według wątku; 7.4
Dzień dobry. Dziś rano znalazłem kleszcza na moim ciele. Pojechałem do szpitala i lekarz, który go wyciągał powiedział, że główka została ale to nic. Moje pytanie jest następujące czy aby na pewno przy wyrywaniu kleszcza może zostać główka? Dostałem antybiotyk, ale wciąż martwi mnie ten fakt iż główka kleszcza została. Proszę o jak najszybszą odpowiedź. MĘŻCZYZNA, 29 LAT ponad rok temu Interna Medycyna chorób zakaźnych Medycyna rodzinna Antybiotykoterapia Farmakologia Wyjęcie kleszcza Rola układu odpornościowego Układ immunologiczny odgrywa niesamowicie ważną rolę w naszym organizmie. Przede wszystkim chroni przed szkodliwym działaniem drobnoustrojów. Lek. med. Barbara Jerszyna wypowiada się na temat roli układu odpornościowego. Dr n. med. Krzysztof Gierlotka Lekarz chorób zakaźnych, Bydgoszcz 86 poziom zaufania Główka wypadnie ze stanem zapalnym w tym miejscu. Ewentualnie igła i wydłubać. Specjalista chorób zakaźnych, hepatolog i seksuolog. 0 redakcja abczdrowie Odpowiedź udzielona automatycznie Nasi lekarze odpowiedzieli już na kilka podobnych pytań innych znajdziesz do nich odnośniki: Czerwona skóra w miejscu po usunięciu kleszcza – odpowiada Lek. Łukasz Wroński Czerwona plama na skórze po usunięciu kleszcza – odpowiada Dr n. med. Andrzej Sawicki Swędzenie i mrowienie w miejscu ukąszenia przez kleszcza – odpowiada Lek. Aleksandra Witkowska Czy możliwe jest pozostawienie części kleszcza w ciele? – odpowiada Lek. Tomasz Budlewski Postępowanie po ukąszeniu przez kleszcza – odpowiada Dr n. med. Marek Derkacz Co zrobić z kleszczem na ciele? – odpowiada Dr n. med. Krzysztof Gierlotka Swędzenie skóry po ugryzieniach przez kleszcze i metody leczenia – odpowiada Lek. Tomasz Budlewski Czy powinnam udać się do lekarza pierwszego kontaktu po ukąszeniu przez kleszcza? – odpowiada Lek. Aleksandra Witkowska Wycięcie kleszcza a antybiotyk – odpowiada Lek. Tomasz Budlewski Czerwony obrzęk po ukąszeniu kleszcza – odpowiada Lek. Łukasz Wroński artykuły Sześć lat temu została ugryziona przez pająka. Do dziś walczy o zdrowie Sześć lat temu 43-letnia Sharon Brown została ugry Lekarz w święta zwolnienia wystawić nie może? Bzdura! Niedzielne popołudnie, ponad 230 km od miejsca zam Wiele osób ma ten problem. Pojawia się po usunięciu ze skóry kleszcza Nie ma wątpliwości, że w przypadku ukąszenia tego 3.8 Jeśli nie było możliwe całkowite usunięcie kleszcza; 3.9 Co należy zrobić po otrzymaniu kleszcza; 3.10 Co zrobić z samym kleszczem po usunięciu; 3.11 Zapobieganie ukąszeniom kleszcza; 4 Metody usuwania kleszczy u ludzi. 4.1 Ogólne zasady usuwania kleszczy ; 4.2 Metody usuwania ; 4.3 Skręcanie ; 4.4 Zużycie oleju ; 4.5 UsuwanieUsuwanie kleszcza. Fot. Jak należy się pozbyć kleszcza? Możliwie jak najszybciej. Czas, w jakim kleszcz pozostaje wczepiony, determinuje ryzyko zakażenia boreliozą. Aby doszło do zakażenia, krętki Borrelia, które przebywają w jelicie kleszcza muszą zmienić swoje antygeny, czyli mówiąc obrazowo – przebrać się w strój odpowiedni dla nowego gospodarza, czyli człowieka oraz przedostać do śliny kleszcza, a z nią do organizmu człowieka. Taka zmiana miejsca i „kreacji” nie jest prosta i trwa zwykle kilkanaście godzin. Szybkie usunięcie kleszcza sprawia, że mamy szansę zdążyć pozbyć się problemu, zanim do tego dojdzie. Kleszcze dostosowały się świetnie do życia nie tylko w lasach i na polanach, ale i w dużych miastach – na trawnikach, skwerach i w parkach. Dlatego też codziennie – jeśli przebywaliśmy na świeżym powietrzu – powinniśmy obejrzeć siebie (na ile to możliwe) i swoje dzieci, aby sprawdzić, czy nie zabraliśmy pasażera na gapę. Dorosłe osobniki dosyć łatwo zauważyć, ale młode postaci, które niestety także przenoszą wspomniane choroby są naprawdę drobne (wielkości łepka od szpilki). Usunięcie kleszcza wcale nie jest trudne. Możemy złapać go palcami albo pęsetą. W aptekach dostępne są także specjalne szczypce, lasso i różne inne przyrządy mające ułatwić to zadanie. Zachęcam do samodzielnego usuwania kleszczy – szkoda czasu na podróże do lekarza, na pogotowie czy na SOR. Usunięcie kleszcza wcale nie jest trudne. Możemy złapać go palcami (szczególnie dorosłe, duże osobniki) albo pęsetą (przydatna przy usuwaniu malutkich kleszczy). W aptekach dostępne są także specjalne szczypce, lasso i różne inne przyrządy mające ułatwić to zadanie. Osobiście stosuję pierwsze dwie metody, ale jeśli ktoś będzie czuł się pewniej wyposażony w „profesjonalny” sprzęt – jak najbardziej można z niego korzystać. Ważne, aby nie torturować kleszcza przed usunięciem – nie stosujemy żadnych płynów, masła, oliwy, przypalania ani innych pomysłów na zgnębienie pajęczaka. Chwytamy go jak najbliżej powierzchni skóry i ciągniemy do góry. Nie wykręcamy w żadną stronę, jak nieco żartobliwie, ale słusznie podsumował to jeden z ekspertów w dziedzinie chorób zakaźnych na wykładzie poświęconym temu zagadnieniu – „aparat gębowy kleszcza nie ma gwintu”. Nie należy także wpadać w panikę, jeśli w skórze zostanie drobna cząstka kleszcza, zwykle jest to hypostom, czyli długa „szczęka”, którą kleszcz zakotwicza się w skórze. Pozostawienie hypostomu nie stwarza żadnego ryzyka, a nasza skóra potrafi samodzielnie wydalić taką cząstkę (zwykle powstaje drobna krostka, która następnie samoistnie się goi). W razie pozostawienia całej głowy lub większej części kleszcza, można zwrócić się po pomoc do lekarza, chociaż zdarza się to skrajnie rzadko. Czy po usunięciu kleszcza trzeba stosować na miejsce po ukłuciu jakieś środki? Miejsce po ukłuciu wystarczy przemyć wodą z mydłem. Zdarza się, że ślina kleszcza i zawarte w niej substancje działają drażniąco lub uczulająco, a miejsce po ukłuciu może swędzieć. Okolicę ugryzienia należy utrzymywać w czystości i starać się nie rozdrapywać zmiany, by nie doprowadzić do wtórnego zakażenia skóry w tym miejscu. Dodatkowe środki nie są zwykle potrzebne. Jak sprawdzić, jakimi badaniami, czy kleszcz nam coś „podarował”? Pytanie powinno raczej brzmieć czy w ogóle to sprawdzać? Od początku tej rozmowy podkreślamy, że choroby odkleszczowe zdarzają się coraz częściej – dotyczy to zwłaszcza boreliozy i kleszczowego zapalenia mózgu. Taka świadomość powinna skłaniać nas – lekarzy do zachowania większej czujności, natomiast pacjentów do podejmowania działań profilaktycznych – stosowania odzieży ochronnej, repelentów oraz szczepień przeciwko KZM. Ryzyko transmisji najczęstszej spośród chorób odkleszczowych dla pojedynczego ukłucia szacuje się na ok 4%. Innymi słowy na 100 ukłuć przez kleszcze jedynie 4 doprowadzą do rozwoju boreliozy. W przypadku pozostałych chorób, zdarza się to jeszcze rzadziej – dla KZM ryzyko pojedynczego ukłucia to mniej niż 1%. Jeśli mimo wszystko dojdzie do ukłucia przez kleszcza, nie należy wpadać w panikę. Ryzyko transmisji najczęstszej spośród chorób odkleszczowych dla pojedynczego ukłucia szacuje się na ok 4%. Innymi słowy na 100 ukłuć przez kleszcze jedynie 4 doprowadzą do rozwoju boreliozy. W przypadku pozostałych chorób, zdarza się to jeszcze rzadziej – dla KZM ryzyko pojedynczego ukłucia to mniej niż 1%; babeszjoza, erlichioza czy anaplazmoza to w Europie kazuistyka – zdarzają się dosłownie pojedyncze przypadki zachorowań rocznie. Podstawą rozpoznania chorób odkleszczowych (w tym przede wszystkim boreliozy) są konkretne objawy chorobowe. Dopiero jeśli takie wystąpią – uzasadnione bywa podejmowanie działań diagnostycznych. Chodzi oczywiście o badania chorego człowieka, a nie badanie kleszcza. Badania kleszczy wykonywane przez instytuty naukowe na wyższych uczelniach, czy przez PZH polegają na zbieraniu i badaniu dużych ilości kleszczy z danego rejonu i służą poznaniu oraz monitorowaniu rozpowszechnienia różnych patogenów w przyrodzie. Dzięki temu wiemy, na których obszarach można częściej spodziewać się danej choroby, gdzie szczególnie warto zadbać o profilaktykę KZM itd. Natomiast badanie pojedynczego kleszcza, który był sprawcą ukłucia konkretnego pacjenta, nie ma absolutnie żadnego znaczenia, nie jest zalecane przez żadne towarzystwa naukowe i jest jedynie formą naciągania pacjentów na niepotrzebne wydatki. Pomijając wątpliwości techniczne dotyczące takich badań; dodatni wynik, świadczący o obecności jakichś drobnoustrojów w organizmie kleszcza zwykle bywa przyczyną niepotrzebnego stresu, kolejnych kosztów związanych z dalszymi badaniami, a zdarza się i że niepotrzebnego leczenia. Zakażony kleszcz wcale nie musiał podzielić się swoją florą z żywicielem i jak pokazują statystyki – zwykle tego nie robi. Odwrotnie – ujemny wynik badań kleszcza może uśpić czujność pacjenta i sprawić, że zbagatelizuje objawy tak poważnych chorób, jak KZM (które mógł nam „podarować” równolegle inny, maleńki, niezauważony kuzyn przyłapanego na gorącym uczynku sprawcy). Rozumiem, że w atmosferze ogólnej paniki i kleszczofobii trudno powstrzymać się od jakichś działań. Co więcej – przyzwyczajeni do uzyskiwania natychmiastowych efektów w niemal każdej sferze życia – także tutaj chcielibyśmy od razu wiedzieć z czym mamy do czynienia. Medycyna uczy nas jednak cierpliwości, pochopne działania mogą przynieść więcej szkody niż pożytku. Dlatego zdecydowanie odradzam wykonywanie jakichkolwiek badań na własną rękę – bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Ich zasadność oraz interpretacja jest ściśle uzależniona od zgłaszanych dolegliwości i wyniku badania lekarskiego. Musimy pogodzić się z tym, że dodatni czy ujemny wynik badań laboratoryjnych nie jest tożsamy ze stwierdzeniem choroby lub jej wykluczeniem – to tylko jeden z puzzli w układance. Czasem niestety z zupełnie innego zestawu – coraz częściej pod etykietę chorób odkleszczowych podpina się wiele objawów chorobowych, których prawdziwa przyczyna pozostaje przez to długo niezdiagnozowana. Kiedy najwcześniej – jeśli ukłuł nas zakażony kleszcz – mogą wystąpić u nas objawy choroby? Pierwszy objaw boreliozy, czyli rumień w miejscu ugryzienia (tzw. rumień wędrujący) może pojawić się już po kilku dniach (ale nie wcześniej niż po 2–3 dobach, zwykle dopiero po ok. tygodniu). Pierwsze objawy kleszczowego zapalenia mózgu mogą wystąpić po minimum tygodniu (w przypadku zakażenia przez spożycie produktów mlecznych nawet wcześniej). Jeśli chodzi o pozostałe, rzadkie choroby odkleszczowe – zwykle pierwszym objawem jest gorączka, a minimalny okres od ugryzienia do jej wystąpienia to ok. tygodnia. A już w następnej części: Czy borelioza to zawsze rumień? Czy to częsta choroba? Piśmiennictwo: 1. Red Book. 31st wyd. American Academy od Pediatrics; 2015. 2. CDC. Lyme Disease | Lyme Disease | CDC [Internet]. [cytowane 15 maj 2019]. Dostępne na: 3. Główny Inspektor Sanitarny. Kleszcze, jak się przed nimi chronić? - GIS [Internet]. [cytowane 15 maj 2019]. Dostępne na: 4. van den Wijngaard Hofhuis A., Simoes M. i wsp.: Surveillance perspective on Lyme borreliosis across the European Union and European Economic Area. Eurosurveillance [Internet]. 6 lipiec 2017 [cytowane 15 maj 2019];22(27). Dostępne na: 5. Estrada-Pena A., Cutler S., Potkonjak A. i wsp.: An updated meta-analysis of the distribution and prevalence of Borrelia burgdorferi in ticks in Europe. Int. J. Health Geogr. [Internet]. 4 grudzień 2018 [cytowane 15 maj 2019];17(1):41. Dostępne na: 6. CDC. Tick-borne Encephalitis (TBE) | CDC [Internet]. [cytowane 15 maj 2019]. Dostępne na: 7. Bogovic P., Strle F.: Tick-borne encephalitis: A review of epidemiology, clinical characteristics, and management. World J. Clin. Cases WJCC [Internet]. 16 maj 2015 [cytowane 15 maj 2019];3(5):430. Dostępne na: 8. Simon K., Serafińska S.: Choroby Odkleszczowe. 1. wyd. Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2; 2018